8b w Muzeum Pałacu Jana III Sobieskiego w Wilanowie

Warsztaty - Święta w staropolskiej kuchni

1 grudnia 2022 roku wybraliśmy się z panią Anią Sołyga i panią Martą Sarnicką do Muzeum Pałacu Jana III Sobieskiego w Wilanowie. Czekały na nas bardzo ciekawe warsztaty kulinarne i tańca dawnego.

W Villa Intrata czekały nas panie edukatorki Krystyna i Agnieszka oraz kucharz – pan Norbert. Panie wprowadziły nas w symbolikę Adwentu, który w XVII wieku był czasem postu i oczekiwania. Nie jedzono mięsa ani produktów od zwierząt: jaj, masła, śmietany. Dozwolonymi potrawami były warzywa oraz ryby, do których zaliczano również ostrygi i ogon bobra.

W czasie Adwentu przygotowywane były ozdoby wykonane ze słomek lub opłatków tzw. światy, które były podwieszane pod sufitem. Przygotowywano podłaźniczki, czyli gałęzie z czubku sosny lub jodły ozdobione łańcuchami, jabłkami, dzwoneczkami i gwiazdą betlejemską. Znana była tradycja stawiania czterech snopów zboża w czterech kątach izby. Dzisiaj zachowała się w postaci sianka pod obrusem.

W XVII wieku plony zbierane latem i jesienią poddawano konserwacji, aby przetrwały zimę i wiosnę. Były wtedy stosowane metody konserwowania solą, cukrem, kiszenie, suszenie, a także chłodzenie w lodowniach wykopanych w ziemi.

W dzień Wigilii przygotowywano kolację, składającą się z 7 potraw u chłopów, 9 u szlachty, a 11 potraw u bogatej magnaterii. Dobrym zwyczajem było spróbowanie każdej z potraw, co miało zapewnić dobrobyt w zbliżającym się nowym roku. Znanym przesądem z tamtych czasów było położenie czegoś żelaznego pod stołem, co miało zapewnić zdrowie nóg, a spotkanie kobiety w dzień wigilii było złym znakiem. Miejsce dla gościa, które dzisiaj znamy, to wtedy miejsce dla zbłąkanej duszy czyśćcowej. Przy wigilii koniecznie miała siedzieć parzysta liczba osób.

Opłatek znany był od XIX wieku, zatem za czasów Jana Sobieskiego był zwyczaj dzielenia się chlebem. Miało to swoje korzenie w pogańskim święcie dziękczynienia, które zastąpiono Bożym Narodzeniem. Na kolację był gotowany barszcz z uszkami, podawane pierogi, bakalie, potrawy z makiem oraz ryby - jako znak Chrystusa.

Po tym wprowadzeniu zostaliśmy zaproszeni do wspólnego gotowania. Pod czujnym okiem pani Krystyny, Agnieszki i pana Norberta lepiliśmy uszka z kapustą i grzybami oraz przygotowywaliśmy barszcz na kiszonych burakach. Część z nas wałkowała ciasto i wykrawała pierniczki pigwowe, które podaliśmy do stołu polane czekoladą i śliwkami duszonymi w sosie klonowym. Z zaangażowaniem i radością wspólnie gotowaliśmy i piekliśmy.

Po zakończonym kucharzeniu wszyscy zasiedliśmy do stołu, aby spróbować naszych potraw. Wszystko udało się wyśmienicie, dlatego błyskawicznie zniknęło z talerzy!

Warsztaty tańca dawnego

Po tej części zajęć przeszliśmy do budynku, w której uczyliśmy się dawnych tańców z czasów Jana III Sobieskiego. Poznaliśmy historię miłości króla Jana do królowej Marysieńki, a także ich ulubiony sposób spędzania wolnego czasu na balach i tańcach.

Okazało się, że w tamtych czasach tańce wyglądały zupełnie inaczej niż dzisiaj. Ważna była etykieta i kroki. Partnerzy stali naprzeciw siebie na wyciągnięcie rąk i nie można było bliżej. Wtedy tańczono tańce wolne i dostojne jak polonez, mazur czy galarda – ulubiony taniec królowej Marysieńki.

Pani Natalia pokazała nam kroki i figury taneczne mazura. Połączyliśmy się w pary i próbowaliśmy swoich sił, co okazało się bardzo proste! Po 15 minutach znaliśmy już cały układ taneczny i gdybyśmy żyli w XVII wieku, mogliśmy uczestniczyć w balu.

Na zakończenie Julia i Wojtek zostali przebrani w stroje z XVII wieku, abyśmy mogli zobaczyć, jak wtedy wyglądała królowa i król na balu.

Czas spędzony dzisiaj w Pałacu króla Jana III Sobieskiego był niezwykły i pełen wrażeń. Na pewno zostanie nam długo w pamięci!